Lượng đường trong máu có thể thay đổi, và sự giảm hoặc tăng đột biến đều có thể gây ra các triệu chứng và biến chứng. Tình trạng tăng đường huyết thường xảy ra ở người mắc bệnh tiểu đường, nhưng cũng có thể xảy ra ở những người không mắc bệnh này.
Nguyên nhân và các yếu tố rủi ro
Tăng đường huyết xảy ra khi cơ thể thiếu insulin (hormone giúp vận chuyển glucose vào máu) hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả, như trong trường hợp của bệnh tiểu đường type 2. Các nguyên nhân gây tăng đường huyết ở người mắc bệnh tiểu đường có thể là do lượng insulin hoặc thuốc điều trị tiểu đường uống không đủ, lượng carbohydrate trong chế độ ăn uống không cân bằng với lượng insulin mà cơ thể sản xuất hoặc tiêm vào, hoặc do sự ít hoạt động, căng thẳng, sử dụng steroid, hoặc hiện tượng bình minh (sự gia tăng hormone tự nhiên mà cơ thể sản xuất hàng ngày vào khoảng 4-5 giờ sáng).
Các nguyên nhân khác có thể gây tăng đường huyết bao gồm hội chứng Cushing gây kháng insulin, các bệnh liên quan đến tuyến tụy như viêm tụy, ung thư tuyến tụy và xơ nang, cùng với một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, tiểu đường thai kỳ, hoặc do phẫu thuật và chấn thương.
Hạ đường huyết xảy ra khi có quá nhiều insulin trong cơ thể, dẫn đến mức đường trong máu giảm. Đây là tình trạng phổ biến ở người mắc bệnh tiểu đường type 1 và cũng có thể xảy ra ở những người mắc bệnh tiểu đường type 2 đang sử dụng insulin hoặc một số loại thuốc.
Người mắc bệnh tiểu đường bị hạ đường huyết có thể do vận động quá mức, uống rượu mà không ăn, ăn muộn hoặc bỏ bữa, chế độ ăn không cân bằng, thiếu carbohydrate, không xác định thời điểm hấp thụ insulin và carbohydrate chính xác (đợi quá lâu để ăn một bữa sau khi tiêm insulin).
Triệu chứng và biến chứng
Các triệu chứng của tăng đường huyết thường bao gồm mệt mỏi, thay đổi tầm nhìn, khát nước, hơi thở có mùi trái cây, tăng cảm giác đói, buồn nôn và ói mửa. Mặc dù các triệu chứng tăng đường huyết có thể không đáng kể ban đầu, nhưng nếu mức đường cao kéo dài, chúng có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Thường thì, tăng đường huyết bắt đầu với cảm giác mệt mỏi, nhức đầu, thường xuyên đi tiểu và cảm giác khát nước tăng. Theo thời gian, các triệu chứng có thể tiến triển thành buồn nôn, nôn mửa, khó thở và ngất xỉu. Nhận biết các triệu chứng của tăng đường huyết và điều trị kịp thời là cách để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Các triệu chứng của hạ đường huyết cũng thường bắt đầu từ từ và có thể không được nhận ra ngay từ ban đầu. Nếu không được điều trị, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Người bị hạ đường huyết thường có cảm giác run rẩy, đói, nhịp tim nhanh, đổ mồ hôi, cảm giác khó chịu, khó tập trung và chóng mặt. Nếu mức đường trong máu của một người giảm đến mức nguy hiểm (dưới 54 mg/dL), có thể xảy ra các triệu chứng nghiêm trọng như nhầm lẫn, thay đổi hành vi, nói lắp, cử động vụng về, mờ mắt, co giật và mất ý thức.
Người bị tăng đường huyết có thể sử dụng insulin có tác dụng nhanh, tập thể dục đều đặn, giảm cân, phẫu thuật và duy trì chế độ ăn uống cân bằng carbohydrate. Người bị hạ đường huyết nên dùng khoảng 15 g carbohydrate, viên nén glucose, thuốc và thay đổi chế độ ăn uống.
Tăng đường huyết có thể gây ra các biến chứng ảnh hưởng đến các cơ quan khác nhau trong cơ thể từ mắt đến dây thần kinh. Hơn nữa, mức đường trong máu cao liên tục có thể dẫn đến bệnh tim và bệnh động mạch ngoại vi. Nếu tăng đường huyết xảy ra trong thai kỳ, nó có thể gây hại cho cả mẹ bầu và thai nhi. Mức đường trong máu thấp cũng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như co giật, mất ý thức và thậm chí tử vong. Người bị hạ đường huyết có thể gặp nguy hiểm ngã hoặc tai nạn do cảm giác run rẩy, chóng mặt.
