Thông tin cơ bản về bệnh tiểu đường

0
11865

Bệnh tiểu đường, còn gọi là Đái tháo đường hay Bệnh dư đường, là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa cacbohydrat khi horemone chuyển hóa đường của tụy bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể, biểu hiện bằng mức đường trong máu luôn cao; trong giai đoạn mới phát thường làm bệnh nhân đi tiểu nhiều, tiểu ban đêm và do đó làm khát nước.

Có nhiều yếu tố quyết định mắc bệnh tiểu đường như di truyền, môi trường, chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và tình trạng căng thẳng. Bệnh tiểu đường xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ hormone chuyển hóa đường hoặc không đáp ứng đúng với tác động của hormone này (kháng hormone chuyển hóa đường).

Hormone chuyển hóa đường, được sản xuất từ tuyến tụy, một tuyến nằm sau dạ dày, giúp cho các tế bào trong cơ thể sử dụng glucose từ máu. Glucose là nguồn năng lượng cho các tế bào. Glucose được tạo ra từ thức ăn (tinh bột) và đồ uống có đường.

bệnh tiểu đường
Cấu tạo tuyến tụy (Ảnh minh họa)

Có ba loại bệnh tiểu đường chính

1. Bệnh tiểu đường type 1

Bệnh tiểu đường loại 1 thường ảnh hưởng đến trẻ em, nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn. Trong trường hợp đái tháo đường loại 1, cơ thể không thể sản xuất hormone chuyển hóa đường. Nguyên nhân là do hệ thống miễn dịch của cơ thể gây nhầm lẫn và tấn công các tế bào trong tuyến tụy, gây suy giảm sản xuất hormone chuyển hóa đường. Khi không có hormone chuyển hóa đường, các tế bào không thể sử dụng glucose, dẫn đến tăng cao nồng độ glucose trong máu. Do đó, bệnh nhân cần tiêm insulin để duy trì sự sống.

2. Bệnh tiểu đường type 2

Đây là loại tiểu đường phổ biến nhất – Đái tháo đường loại 2. Thường thì, trong cơ thể vẫn có sự sản xuất hormone chuyển hóa đường, nhưng các tế bào không thể sử dụng nó. Hiện tượng này được gọi là kháng hormone chuyển hóa đường. Theo thời gian, nồng độ đường trong máu tăng lên. Béo phì và ít hoạt động vận động là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường loại 2.

phân loại bệnh tiểu đường 1
Phân loại tiểu đường typ 1 và typ 2

3. Bệnh tiểu đường thai kỳ

Đây là dạng tiểu đường xảy ra ở một số phụ nữ mang thai và thường chấm dứt sau khi sinh. Đái tháo đường thai kỳ có thể gây ra các vấn đề trong quá trình mang thai. Phụ nữ bị đái tháo đường thai kỳ có khả năng phát triển thành bệnh Đái tháo đường loại 2 sau này.

Triệu chứng của bệnh tiểu đường

Triệu chứng chung:

  • Cảm giác khát không ngừng.
  • Tiểu nhiều, thường xuyên, đặc biệt là ban đêm.
  • Mệt mỏi, cảm thấy uể oải.
  • Giảm cân không rõ nguyên nhân.
  • Ngứa ở vùng bộ phận sinh dục hoặc mắc phải nhiều lần nhiễm nấm âm đạo.

Ở tiểu đường tuýp 1, các triệu chứng ít gặp hơn là:

  • Vấn đề về tiêu hóa, đặc biệt là táo bón.
  • Mờ mắt.
  • Tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng.
  • Chuột rút.

Trong trường hợp tiểu đường loại 2, các triệu chứng có thể không được nhận ra trong nhiều năm, cho đến khi xuất hiện biến chứng như loét chân hoặc mất cảm giác mờ mắt, mới được chẩn đoán. Cần lưu ý rằng không phải tất cả các triệu chứng đều xuất hiện cùng lúc. Do đó, nếu bạn trải qua bất kỳ triệu chứng nào đã được đề cập, hãy điều tra để loại trừ khả năng mắc bệnh tiểu đường.

biến chứng tiểu đường
Những dấu hiệu nhận biết bệnh tiểu đường

Tiền đái tháo đường

Hàng triệu người có nguy cơ mắc tiền đái tháo đường, một trạng thái trong đó mức đường huyết trong máu cao hơn so với mức bình thường, nhưng chưa đạt đủ để được chẩn đoán là bệnh đái tháo đường.

Tiền đái tháo đường có hai dạng chính:

  • Rối loạn đường huyết đói: Đường huyết đói nằm trong khoảng từ 100 đến 126 mg/dl.
    Rối loạn dung nạp glucose: Đường huyết 2 giờ sau khi thử dung nạp glucose nằm trong khoảng từ 140 đến 199 mg/dl.
  • Bệnh nhân tiền-đái tháo đường có nguy cơ cao để phát triển thành đái tháo đường thực sự, loại 2. Các triệu chứng của đái tháo đường bao gồm cảm giác khát, tiểu nhiều và giảm cân không rõ nguyên nhân.

Việc chẩn đoán được dựa trên kết quả xét nghiệm đường huyết, bao gồm đường huyết đói ≥ 127 mg/dl, hoặc đường huyết ngẫu nhiên ≥ 200 mg/dl, hoặc đường huyết 2 giờ sau thử dung nạp glucose ≥ 200 mg/dl.

Các biến chứng của bệnh tiểu đường

Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh tiểu đường có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, có thể làm bệnh nhân trở nên tàn phế và thậm chí gây tử vong.

Biến chứng cấp tính

Do tăng đường huyết, có thể xảy ra tình trạng mất ý thức do ceton hoặc mất ý thức do tăng áp lực thẩm thấu. Nếu không can thiệp kịp thời, điều này có thể dẫn đến tử vong. Hạ đường huyết là biến chứng cấp tính của tiểu đường, thường do quá liều insulin hoặc thuốc. Nó cũng có thể xảy ra khi bệnh nhân không ăn uống đủ, kiêng cữ quá mức hoặc tiêu thụ rượu quá nhiều. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng mất ý thức có thể xảy ra và nguy hiểm đến tính mạng.

Biến chứng mãn tính của tiểu đường

Biến chứng tim mạch: Tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim mạch như tắc nghẽn động mạch tim, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não và bệnh mạch máu ngoại biên.

Biến chứng mắt: Võng mạc đái tháo đường là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa và giảm thị lực.

Biến chứng thận: Đái tháo đường mãn tính thường dẫn đến bệnh thận giai đoạn cuối và suy thận. Bệnh nhân có thể cần thận nhân tạo hoặc phẫu thuật ghép thận để duy trì cuộc sống.

Biến chứng thần kinh: Biến chứng thần kinh ngoại biên do tiểu đường gây ra mất cảm giác ở chân, tay và cảm giác bất thường như tê, đau nhức… Điều này cũng là nguy cơ gây nhiễm trùng và dẫn đến thương tổn các chi.

bệnh đái tháo đường
Biến chứng mắt thường gặp trong bệnh tiểu đường

Nên làm gì khi đã bị bệnh tiểu đường?

Sau khi được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, quan trọng là không nên hoảng loạn hoặc lơ là đối với bệnh.

Bệnh tiểu đường có tính chất mãn tính và có thể gây ra nhiều biến chứng. Vì vậy, cần duy trì một thái độ bình tĩnh để điều chỉnh lại các hoạt động hàng ngày, thói quen ăn uống và cách sống sao cho phù hợp với tình trạng bệnh.

Thể dục thể thao

Để điều trị tiểu đường, có những phương pháp và hỗ trợ từ bác sĩ quan trọng như sau:

Thể dục và hoạt động vận động: Hãy duy trì một lối sống năng động, tránh ngồi một chỗ suốt ngày. Hằng ngày, dành ít nhất từ 30 đến 45 phút để đi bộ và có thể tham gia vào các môn thể thao phù hợp với tình trạng sức khỏe. Thể dục là một phương pháp can thiệp không sử dụng thuốc cho bệnh nhân tiểu đường.

chữa bệnh tiểu đường
Thể thao rất tốt với người bệnh tiểu đường

Chế độ ăn uống: Bác sĩ sẽ tính toán lượng calo cần thiết và thành phần dinh dưỡng cụ thể cho từng người bệnh để đảm bảo một chế độ ăn uống phù hợp. Điều này giúp duy trì cân nặng lý tưởng, sức khỏe tốt và giảm mức đường huyết tăng cao trong máu.

Sử dụng thuốc giảm đường huyết: Nếu cả hai phương pháp trên không đủ để kiểm soát mức đường huyết trong giới hạn bình thường, bác sĩ sẽ đưa ra quyết định sử dụng thuốc giảm đường huyết. Loại thuốc phù hợp sẽ được đề xuất dựa trên tình trạng bệnh của từng người.

Hỗ trợ từ bác sĩ chuyên khoa: Để đạt được kết quả tốt trong điều trị, quan trọng là phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa và duy trì quá trình theo dõi tình trạng bệnh liên tục.

Hãy tuân thủ các hướng dẫn và chỉ dẫn từ bác sĩ để đạt được hiệu quả tốt nhất trong quá trình điều trị tiểu đường.

Chế độ ăn uống khỏe mạnh:

Để kiểm soát bệnh tiểu đường, bệnh nhân cần tuân thủ các hạn chế về chế độ ăn uống như sau:

  • Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm được chế biến ở nhiệt độ cao như xào, chiên, đặc biệt là chiên giòn.
  • Tránh thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm đóng hộp.
  • Giới hạn tiêu thụ đồ ngọt như đường, mía, các loại sữa chế biến, cà phê, kẹo, đá chanh, trái cây đóng hộp, nước quả ép, kẹo, mứt, chè và các loại mỡ.
  • Bệnh nhân tiểu đường chỉ nên hạn chế sữa chế biến, trong khi sữa tươi nguyên chất không đường lại là lựa chọn tốt, bởi vì nó cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, dễ tiêu hóa, giàu protein và axit amin cần thiết cho cơ thể.
  • Hạn chế tiêu thụ cơm, mì xào, hủ tiếu, bánh canh, bánh mì, các loại khoai (khoai lang, khoai mì…), bánh bích qui, trái cây ngọt và trứng.
  • Tránh tiêu thụ quá nhiều muối.
  • Hạn chế uống rượu và hút thuốc, vì chúng có thể tác động đến mức đường huyết và ảnh hưởng đến quá trình kiểm soát đường huyết bằng thuốc.
  • Quan trọng là tuân thủ các chỉ dẫn trên để đảm bảo việc kiểm soát tốt bệnh tiểu đường và duy trì sức khỏe. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến và chỉ dẫn từ bác sĩ chuyên gia.

Một số thực phẩm tốt cho người bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường nên ăn gì? Dưới đây là những thực phẩm tốt dành cho người bệnh tiểu đường:

Các loại hoa quả ít đường như táo, bưởi, cam quýt là nguồn cung cấp vitamin phong phú và có lợi cho người bị đái tháo đường. Mặc dù chúng chứa một lượng đường, nhưng đường này được tiêu hóa chậm, giúp duy trì mức đường huyết ổn định và cung cấp chất xơ và khoáng chất hữu ích để kiểm soát đường trong máu.

Thực phẩm giàu chất xơ như cám ngũ cốc, rau xanh, các loại đậu… có tác dụng giữ nước, hấp thụ axit mật, giúp giảm đỉnh đường huyết sau khi ăn và kéo dài quá trình hấp thụ đường.

Các loại thịt nạc, đặc biệt là thịt bò, chứa nhiều axit linoleic tổng hợp (CLA) có tác dụng cải thiện chuyển hoá đường trong máu và có khả năng chống ung thư.

Các loại cá biển giàu axit béo có tác dụng giảm lượng cholesterol có hại và thay thế bằng những loại cholesterol có lợi.

Tuy nhiên, việc lựa chọn và sử dụng các thực phẩm này cần được điều chỉnh và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, để đảm bảo kiểm soát tốt đường huyết và duy trì sức khỏe.

bệnh tiểu đường nên ăn gì
Chế độ ăn cho người bệnh tiểu đường

Trần Hồi

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here