Trong kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 2, kiểm soát glucose máu đói và HbA1c được tập trung chú ý nhiều nhưng hiện nay cả glucose máu đói và glucose máu sau ăn đều được chú trọng.
Định nghĩ tăng Glucose máu sau ăn
Glucose máu bắt đầu tăng sau khi ăn 10 phút. Ở người có dung nạp glucose bình thường, đường huyết sau ăn thường tăng không vượt quá 7,8 mmol/l (140 mg/dl) và trở về mức trước ăn trong vòng 2-3 giờ. Theo định nghĩa của Liên đoàn tiểu đường quốc tế:
(1) Dung nạp glucose bình thường là khi trị số đường huyết đo ở thời điểm 2 giờ sau khi uống 75g glucose <7,8 mmol/l (200 mg/dl);
(2) Tăng đường huyết sau ăn là khi đường huyết đo 2 giờ sau bữa ăn > 7,8 mmol/l.
Ý nghĩa lâm sàng của tăng Glucose máu sau ăn
– Tăng đường huyết sau ăn làm tăng nguy cơ tử vong do bệnh tiểu đường, không chỉ ở người đã được chẩn đoán tiểu đường mà cả ở những người có đường huyết lúc đói thấp hơn ngưỡng chẩn đoán tiểu đường.
– Nhiều nghiên cứu dịch tễ cho thấy tỉ lệ một số biến chứng (võng mạc, thận) có liên hệ chặt chẽ với tăng glucose máu sau ăn và HbA1c.
– Tăng glucose máu sau ăn gây tăng lipid máu sau ăn, vì thế nguy cơ sinh xơ vữa càng cao và tạo ra các stress ô xy hóa góp phần vào các biến chứng mạch máu lớn và nhỏ của tiểu đường.
Vì vậy, tăng glucose máu sau ăn nên được xem là một yếu tố có nguy cơ cao đối với các biến chứng tiểu đường khiến mạch máu lớn hơn (hay còn gọi là biến chứng tim mạch như bệnh mạch vành, bệnh mạch máu não, bệnh động mạch ngoại vi) và biến chứng vi mạch (thận, võng mạc, thần kinh); và nên điều chỉnh cả glucose máu đói lẫn glucose máu sau ăn.
Một số phương pháp kiểm soát tăng glucose máu sau ăn và phòng tránh bệnh tiểu đường
– Các thực phẩm có chỉ số đường (GI) thấp và có nhiều chất sợi giúp hạn chế sự gia tăng glucose máu sau ăn rất tốt.
– Chia nhỏ bữa ăn, ăn thức ăn đặc hơn là thức ăn lỏng, ăn chậm và nhai kỹ cũng là những biện pháp hữu ích.
– Tập luyện làm giảm glucose máu sau ăn nhờ tiêu thụ năng lượng và cải thiện nhạy cảm của cơ thể với hormone chuyển hóa đường.
– Sử dụng thuốc tiểu đường thảo dược trên lâm sàng hiện nay là một thực tế phổ biến được chấp nhận trong kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 2 ở nhiều quốc gia. Một số thảo dược đã được chứng minh có tác dụng ức chế các enzym đường ruột như anpha-amylase ví dụ như dây thìa canh, chè đắng, giảo cổ lam, tác dụng này tương tự các nhóm thuốc tân dược giúp làm chậm hấp thu tinh bột, kiểm soát hiện tượng tăng đường huyết sau ăn.
Th.s-BS Nguyễn Văn Đàn
Giảng viên Đại học Y Dược TP.HCM
