Thuốc tiểu đường Metformin là thuốc uống chống tăng đường huyết thuộc nhóm biguanid, là loại thuốc được sử dụng nhiều hiện nay. Metformin không có tác dụng để kích thích giải phóng hormone chuyển hóa đường ở tế bào beta tuyến tụy, vì vậy không gây hạ đường huyết ở người không có bệnh tăng đường huyết.
Tuy nhiên, khi dùng thuốc này cần biết rõ ưu khuyết điểm và cách khắc phục để việc dùng thuốc có hiệu quả, an toàn hơn…
Những ưu điểm của thuốc tiểu đường Metformin
Với từng nhóm người bệnh tiểu đường, Metformin phát huy những ưu điểm được ghi nhận như sau:
– Tác dụng của thuốc tiểu đường Metformin với bệnh nhân tiểu đường tuýp 2: tác dụng kiểm soát đường huyết rất hiệu quả. Những bệnh nhân đã dùng trên 10 năm, thuốc làm giảm biến chứng về tim mạch, đột quỵ dẫn đến giảm tỷ lệ tử vong chung khoảng 30% (so với các thuốc nhóm glibenclamid, chlorpropamid); không làm tăng cân nên phù hợp với người thừa cân; góp phần nhỏ giảm LDL cholesterol, triglycerid. Mặt khác, việc dùng Metformin lâu dài không gây hiện tượng nhờn thuốc nên có thể duy trì lâu dài. Khi dùng một mình với liều khuyến cáo hiếm khi gây hạ đường huyết mạnh.
– Tác dụng của thuốc tiểu đường Metformin với bệnh nhân tiểu đường thai kỳ: Qua các nghiên cứu ngẫu nhiên có kiểm soát cho thấy, sử dụng Metformin mang lại hiệu lực và an toàn như hormone chuyển hóa đường cho người bệnh tiểu đường thai kỳ. Thậm chí, các chuyên gia còn nghiên cứu đề xuất cho trẻ em và phụ nữ dùng Metformin thay cho thuốc tiêm sẽ tốt hơn ở thời kỳ mới sinh. Tuy nhiên, điều này chưa thật rõ ràng nên chưa được áp dụng. Nếu nghiên cứu thành công thì sẽ tạo ra thuận lợi cho người tiểu đường thai nghén (hiện vẫn phải tiêm thuốc).
– Tác dụng của thuốc tiểu đường Metformin với bệnh nhân tiểu đường khác: Metformin được dùng ngày càng tăng trong các bệnh có đối kháng hormone chuyển hóa đường. Ví dụ, trong hội chứng u nang buồng trứng, có rất nhiều tranh luận xung quanh việc ưu tiên dùng clomifen hay metformin. Kết quả thống nhất là thừa nhận Metformin có hiệu quả với bệnh này, đặc biệt khi dùng phối hợp thay vì riêng rẽ. Với bệnh mỡ gan không do rượu, các thử nghiệm ngẫu nhiên cho thấy, metformin cải thiện đáng kể bệnh. Tuy nhiên, kết quả này cần nghiên cứu rộng để xác định có cải thiện được lâu dài hay không trước khi áp dụng nhiều trong kiểm soát bệnh tiểu đường.
Những khuyết điểm của thuốc tiểu đường Metformin
Cũng giống như các loại thuốc khác, ngoài tác dụng chữa bệnh, thuốc tiểu đường Metformin có thể gây ra những tác dụng phụ cần lưu ý khi sử dụng.
– Tác dụng phụ của Metformin trên đường tiêu hóa: Thuốc gây tiêu chảy, buồn nôn, gây khó chịu cho người dùng lâu dài hay khi tăng liều. Có thể tránh được điều này nếu dùng khởi đầu với liều thấp và tăng dần đến đạt yêu cầu với liều ổn định và khi cần tăng liều thì phải tăng dần. Dùng liều cao và kéo dài có thể gây thiếu hụt vitamin B12. Nếu dùng liều cao lâu dài, khắc phục bằng cách dùng dưới dạng biệt dược phối hợp (sẽ giảm liều Metformin nhưng có thuốc phối hợp nên vẫn có hiệu lực).
– Thuốc tiểu đường Metformin gây nhiễm acid lactic: Tất cả các thuốc trong nhóm biguanid đều gây nhiễm acid lactic. Tuy cùng nhóm biguanid nhưng Metformin gây ra nguy cơ này ở mức thấp và nhẹ. Vì thế, Metformin đã đưa vào sử dụng trên thị trường trong thời gian đến 60 năm.
Tuy nhiên, các bác sĩ cũng khuyến cáo không nên hay cần thận trọng dùng thuốc tiểu đường Metformin cho người có nguy cơ làm tăng acid lactic bao gồm:
- Suy giảm chức năng thận,
- Rối loạn chức năng gan,
- Suy tim và đang điều trị bằng các loại thuốc như Lanoxin® (digoxin) hoặc Lasix® (furosemide),
- Cơ thể bị mất nước (sốt cao, tiêu chảy…),
- Đột quỵ não, nhồi máu cơ tim, nhiễm trùng nặng,
- 80 tuổi trở lên, nếu chưa kiểm tra chức năng thận.
Như vậy, khi sử dụng bất kỳ loại thuốc tiểu đường nào cần biết được những ưu nhược điểm của thuốc để có thể phòng tránh hoặc hạn chế những tác dụng phụ của thuốc. Với Metformin nếu biết cách khắc phục thì thuốc này vẫn là thuốc tiểu đường tuýp 2 thích hợp với nhiều người giúp hỗ trợ chữa bệnh tiểu đường hiệu quả.
Thanh Hoa
